[KULTURA] Pod cylindrem wojen – dzieje Korei Północnej i Południowej

Historia Półwyspu Koreańskiego niesie za sobą wiele podziałów, zaś historia niegdyś zjednoczonego państwa momentami może przypominać dzieje Polski. Liczne wojny, wokół państwa napadające – czy to nie brzmi znajomo? W tym poście mam zamiar przybliżyć Wam dzieje Korei również przed podziałem.

Na początku chcę zaznaczyć, iż różne źródła podają nieco rozbieżne daty dotyczące historii Korei, więc informacje zawarte w tym poście mogą nieco się różnić od tych, które możecie sami posiadać. Zapraszam do czytania.

Pierwsi ludzie na Półwyspie Koreańskim pojawili się już w paleolicie dolnym, pół miliona lat temu, na co wskazują dowody archeologiczne znalezione w pięciu prowincjach takich jak:

– Hamyong Północny,
– P'yongan Południowy,
– Gyeonggi,
– Chungcheong Południowy,
– Chungcheong Północny.


Mit o powstaniu Korei według koreańskiej mitologii...

... głosi, że półbóg o imieniu Dangun (Tangun) oraz śmiertelniczka z południa Mandżurii założyli pierwsze królestwo – Gojoseon (pierwotna nazwa – Joseon – ,,Ziemie Porannej Ciszy). Był to początek okresu dawnego Gojoseon.

Tak według legendy wyglądał Dangun.

(Mit ten spisano dopiero w XIII w. w księgach Samguk Yusa – „Pamiątce Trzech Królestw” oraz Jewang Uni – „Rymowance Kroniki Władców”.)

Następnie w 1122 r. p.n.e. chiński banita (wygnaniec) – Jizi (Gija) założył królestwo zwane Gija Joseon wraz z liczbą 5000 ludzi, których sam przyprowadził. W jeszcze późniejszym czasie to królestwo podbił Wiman (pochodzący z chińskiego państewka Yan) i na jego cześć zostało nazwane Wiman Joseon, trwając aż do 108 r. p.n.e.

Kraj podzielono na 4 części:
– Lelang,
– Xuantu (jedyna, która przetrwała),
– Zhenfan,
– Lintun.
Niektórzy zaliczają jeszcze 5 część: Canghai.

Niedługo potem wszystkie odłamy podbiła konfederacja królestw Mahan i Jihan.

Po upadku dynastii Han część obszarów przejął klan Gongsun, następnie królestwo Wer.

W trakcie panowania dynastii Jin Chińczycy byli wciąż obecni, lecz jako, że ta dynastia była dość słaba, kontrolę przejęli Xianbei (protomongolscy nomadowie), tworząc tym samym królestwo Yan. W 313 n.e. Goguryeo podbiło Lelang, kończąc chińskie rządy nad tą częścią Mandżurii.

Goguryeo rozwijało się militarnie i gospodarczo. W obszarach dowodzonych przez Chińczyków widoczny był wpływ tego państwa. Wprowadzili oni m.in. szkoły konfucjańskie w IV w. oraz pismo znakowe. 

Okres Trzech Królestw (57 r. p.n.e. – 668 r. n.e.)

Na trzy królestwa składały się:

– Goguryeo,
– Baekje,
– Silla,
– Gaya (do 562r, gdy podbiła ją Silla).

Pierwsze z wymienionych królestw miało swój początek w południowej Mandżurii w 37 r. p.n.e., rozszerzając się na teren obecnej Korei Północnej. Zajęła w IV w. tereny z chińskimi wpływami w okolicach Pjongajngu (obecnej stolicy). 

Największy rozkwit przypada na V w. (podczas okupacji Równin Liaodong oraz Seulu), ale dla równowagi podczas panowania dynastij Sui – była wielokrotnie atakowana, co znacznie zniszczyło siłę państwa.

W 668 roku Goguryeo podbił Silli i Tang. 

Kwestią sporną jest powstanie Baekje. Wiadomym jest, że to królestwo, jak i Goguryeo miały to samo podłoże językowe i etniczne oraz zostało założone w południowo-zachodniej części Półwyspu Koreańskiego ze stolicą w Seulu.

Przed IV w. Królestwo zmieniło stolicę do Kongju, następnie do Sabi, nawiązując relacje z chińskimi, południowymi dynastiami, dzięki czemu przenikała kultura chińska. 

Królestwo to miało duży wpływ na Japonię, z którą posiadało dość przyjazne stosunki przez cały okres, wprowadzając tam Buddyzm i pismo znakowe. 

W 660 r. Baekje utraciło połączone siły Silli i Tanga. 

Silla powiększyła się przez okupowanie rejonów wzdłuż rzeki Han oraz włączenie królestwa Gaya w VI wieku.

Goguryeo i Baekje nie pozostały bez odpowiedzi. Połączyły swoje siły, zabezpieczając się w ten sposób  przed inwazją, Silla polepszyła swoje stosunki z dynastią Tang. Dzięki temu, że dynastia uzyskała dostęp do Morza Żółtego, możliwe stały się częstsze kontakty uskuteczniane głównie drogą morską. Dzięki temu sojuszowi Silla podbiła pozostałe dwa królestwa, a po usunięciu wojsk dynastii Tang z półwyspu, zajęła tereny na południe od Pjongjangu.

Trzy Królestwa pod koniec V wieku.

BALHAE I ZJEDNOCZONA SILLA

W 660 r. Baekje zostało zaatakowane przez armię króla Munmu z Silli. Gen. Kim Yu Shin zajął Baekje. 

Rok później zaatakował Goguryeo, kończąc swoją napaść porażką. Munmu kazał generałowi zorganizować kampanię w 667 r., zaś w 668 napaść została powtórzona. Tym razem finish okazał się zwycięstwem. 

Okres 668 r. – 935 r. nazywany jest Zjednoczoną Sillą.

Państwo Balhae składało się z Goguryeo, twórcą  został Dae Joyeong. Kontrolowało wysunięte na północ części Półwyspu Koreańskiego, Mandżurię (bez półwyspu Liadong), rozpościerając się na obszary obecnego Kraju Nadmorskiego.

To państwo uważało się za spadkobiercę Goguryeo, często podkreślano związki z Imperium Tang. W okresie względnego spokoju w regionie rozkwitała kultura Balhae, szczególnie podczas rządów trzeciego króla Mandżurii – Mun Wanga.

Podobnie jak w przypadku kultury Silli, dużą rolę grał buddyzm, lecz do X w. Balhae uczestnicząc w wielu walkach – osłabiło się i w 926 r. zostało podbite przez kitajską dynastię Liao.

Niestety nie zachowały się żadne zapiski z czasów Balhae, jak i Lia. Część ziem wchłonęło Goryeo, a wraz z nimi ludność oraz rodzinę królewską. 

CZAS GORYEO (918 – 1392)

Lata 935 – 936 przypadały na ich dominację. 

Nazwa Goryeo jest skróconą formą Guguryeo oraz źródłem angielskiej i polskiej nazwy – Korea. 

Istniało do 1392 r. W trakcie istnienia utworzono urzędy, rozpowszechnił się jeszcze bardziej buddyzm. 

W 1231 r. Mongołowie zaatakowali Koreę i 25 lat później podpisano rozejm. 

Podczas następnych 100 lat panowali Mongołowie. 

W latach 40 XIII w. okupanci chylili się ku upadkowi. Gongim uzyskał prawa i zreformował rząd. Musiał pozbyć się promongolskich arystokratów i oficerów, naprawić stosunki między różnymi religiami (buddystami a konfucjanistami), określić zasięg ziem i pozbyć się japońskich piratów przy pomocy gen. Yi Seong-gye. 

W 1392 r. oficjalnie został królem, kończąc czas Goryeo.

Flaga Goryeo

królewska pieczątka

ETAP DYNASTII JOSEON 

W tym samym roku, w którym zakończył się czas Goryeo, wysłano koreańskiego generała Yi Seong-gye z kampanią przeciw dynastii Ming, lecz powrócił on zbratany z Chińczykami, chcąc obalić króla Goryeo.

W 1394 r. stolicę przeniesiono do Hanseongu (dzisiejszego Seulu), przyjęto konfucjanizm jako religię państwową, a w 1443 r. wprowadzono hangeul (pismo koreańskie).

Joseon w latach 1592 – 1598 prowadził walki z najeźdźcami z Japonii co szczęśliwie, dzięki admirałowi Yi Sun-sin zakończyło się pomyślnie dla Korei. 

Po odparciu ataków Mandżurii w 1627 i 1636 związano się z dynastią Qing. 

Zachód próbował narzucić Korei zachodnią kulturę, wyprawiając jezuickie misje w Pekinie.

Ludzie mieszkający na wsiach głodowali, co skutkowało licznymi ucieczkami do Mandżurii w poszukiwaniu lepszego życia.

Flaga ówczesnej Korei

Godło

XIX WIEK

W tym czasie próbowano kontrolować otwieranie się na handel z zagranicą i wpływy innych państw

Zamknięto granice przed wszystkimi krajami oprócz Chin. Kraj ten otworzyli nieco Amerykanie w 1853 r., wizytując Pusan i nawiązując kontakty z lokalnymi władzami.

W 1871 r. USA przeprowadziło akcję wojskową w Korei.

Japonia zmusiła Koreę do otwarcia portów. Kraj ten pokonał również dynastię Qing. 

W 1895 r. Chiny uznały niepodległość Korei. 

2 lata później Joseon zmieniło nazwę na Cesarstwo Koreańskie, a król Gojon został cesarzem.

25 lipca 1905 r. na skutek wojny rosyjsko-japońskiej kraj ten został protektoratem Japonii.

W 1910 oficjalnie tereny tego państwa zostały przejęte przez Japonię. Zakazano działalności politycznej, sam kraj ulegał japonizacji.

1 marca 1919 r. po „deklaracji niepodległości” w Seulu wybuchły zamieszki antyjapońskie, które zostały krwawo stłumione.

Koreański Rząd Tymczasowy organizował protesty Koreańczyków (1919 – 1945).

Podczas II wojny światowej mężczyźni siłą włączani byli do japońskiej armii lub policji porządkowej. Kobiety zmuszane były do prostytucji. Dopuszczano się również ludobójstwa wobec Koreańczyków.

Na terenie Korei działał ogólnokrajowy ruch oporu, zaś szczególnie silna była komunistyczna partyzantka Kim Ir Sena.

Istniał również koreański rząd na uchodźstwie z Li Syng Manem na czele.

Konferencja w Kairze poskutkowała przywróceniem pełnej niepodległości Korei. Okupacja japońska skończyła się w roku zakończenia II wojny światowej wraz z wkroczeniem Armii Czerwonej od północny i Amerykanów od południa.

WOJNA KOREAŃSKA 1950 – 1953 (pierwszy konflikt zbrojny podczas tzw. zimnej wojny) 

Wojnę rozpoczęła północna strona konfliktu, chcąc rozprowadzić komunizm również na południe.
25 czerwca 1950 r. jej wojska przekroczyły 38. równoleżnik ustalony jako granicę między dwoma państwami, wkraczając i zajmując Seul. 2 dni później Rada Bezpieczeństwa (ONZ) wysłała wojska amerykańskie w ramach wsparcia. Niestety do połowy września komunistyczna Korea zajęła prawie cały obszar ofiar. Manewr przeniesienia wojsk na teren przeciwnika rozpoczęły Stany Zjednoczone w rejonie nadmorskiego miasteczka Incheon i kontruderzenie z miasta Pusan. Doprowadziło to do uwolnienia Korei Południowej. Następnie przeprowadzono działania na północ, która do końca miesiąca znalazła się pod okupacją.

25 października do wojny włączyła się Chińska Republika Ludowa poprzez wysłanie kilkusetysięcznej armii, co rozpoczęło kilkumiesięczny okres ciężkich walk między Amerykanami a Chinami. W okolicach maja oraz czerwca sytuacja się ustabilizowała w rejonach 38. równoleżnika. Trwające od czerwca 1951 r. rokowania w sprawie rozejmu zakończyły się w Phanmunzomie 27 lipca 1953 r. podpisaniem dokumentu o strefie demarkacyjnej, która liczy sobie 4 km szerokości między Koreą Północną a Południową, ukośnie przecinającej 38° N.

Opuszczona dziewczynka z południa, którą zajęli się Amerykanie, przygarnęła ją rodzina południowokoreańska.

Amerykańscy żołnierze wzięci do niewoli przez Koreańczyków z północy.

Jak widać, historia tego kraju jest dość burzliwa – wojny, długie okresy okupacji przerywane epizodami niedługich stanów niepodległości. To wszystko w znacznej części ukształtowało Koreańczyków oraz niektóre ich zachowania.

To wszystko w znacznie skróconej wersji historii Korei. Mam nadzieję, że przekazałam Wam informacje w sposób w miarę przejrzysty. Chciałam opowiedzieć Wam o dziejach tego kraju, unikając nadmiaru niepotrzebnych informacji, więc jeśli coś Was szczególnie zainteresowało – dajcie znać w komentarzu, wtedy napiszę o tym post. Pragnę Was również poinformować, że w przyszłości pojawi się wpis, który będzie dotyczył stosunków północnej i południowej części Półwyspu Koreańskiego, opowiem w nim z większą dokładnością o Wojnie Koreańskiej.

Koniecznie dajcie znać, czy podobał Wam się post!